Το Βασιλικό Ιωαννίνων

Αρχοντιά και παράδοση

Χτισμένο αμφιθεατρικά, κάτω από ένα γυμνό ύψωμα στις πλαγιές του όρους Νεμέρτσικα, το Βασιλικό στο Πωγώνι Ηπείρου συνδυάζει την αρχοντιά με την παράδοση.
Η πατρίδα του Πατριάρχη Αθηναγόρα κρύβει μακραίωνη ιστορία όπως μαρτυρούν και τα αρχαιολογικά ευρήματα στις θέσεις Δράνια, Μεγάλες και Τσαβάλου Αλώνι, όπου εντοπίστηκαν τάφοι οι οποίοι χρονολογούνται πριν από τον 9ο αι. π.Χ. Επίσης, στη θέση Παλαιόκαστρο βρέθηκαν νομίσματα της εποχής του Πύρρου. Οι βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες όπως ο Άγιος Αθανάσιος και ο Άγιος Γεώργιος μαρτυρούν την ιστορική συνέχεια του χωριού κατά τη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή Εποχή. Στην πρώτη απογραφή που γίνεται από τους Τούρκους μετά την υποδούλωση του Πωγωνίου, το 1431, το χωριό αναφέρεται ως Τσαραπλανά.

Ο Άγγλος περιηγητής William Leake, λοχαγός του αγγλικού στρατού, που περνά από το Βασιλικό το 1809 γράφει: «Έχοντας διασχίσει το ποτάμι που έρχεται σε μικρή απόσταση πάνω από το Λαχανόκαστρο (Ωραιόκαστρο) ανεβαίνουμε μέσα από ένα δάσος από βελανιδιές και καστανιές στα Τσαραπλανά. Είναι ένα χωριό σε ωραία τοποθεσία κοντά στην κορυφή της ράχης που ανεβαίνει προς το βουνό Νεμέρτσικα (Μερόπη), ανάμεσα από υψώματα γεμάτα κοπάδια και περικυκλωμένα από αμπέλια στα οποία οι εργάτες σκάβουν τη γη με δικέλια». Σήμερα, μέσα σε δάση καστανιάς, το Βασιλικό είναι ένα ζωντανό χωριό, από τα πέντε κεφαλοχώρια της Επαρχίας Πωγωνίου. Διατηρεί τον γνήσιο χαρακτήρα της περιοχής και κρύβει όμορφους περιπάτους ανάμεσα σε πετρόκτιστα σπίτια λαϊκής αρχιτεκτονικής. Στην πλακόστρωτη πλατεία αξίζει να δείτε την εκκλησία της Υπαπαντής, τρίκλιτη βασιλική μεγάλων διαστάσεων με νάρθηκα και χαγιάτι στα δυτικά. Η ανέγερσή του χρονολογείται στο 1778 και η τοιχογράφηση είναι μεταγενέστερη όπως και το καμπαναριό. Η εκκλησία είναι διακοσμημένη με κιονόκρανα, γύψινα διακοσμητικά και ξυλόγλυπτα. Περίφημο για την τέχνη του είναι το επίχρυσο, ξυλόγλυπτο βημόθυρο του τέμπλου. Στον νάρθηκα φυλάσσονται τα ιερατικά άμφια του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα.

Στο χωριό βρίσκεται το πατρικό του σπίτι, το οποίο έχει διαμορφωθεί σε μουσείο. Στους χώρους του μπορείτε να δείτε τα άμφια, τα πετραχήλια, την πατριαρχική μίτρα και την πατριαρχική ράβδο, καθώς και άλλα προσωπικά είδη του Πατριάρχη (τηλ. 26570-41.206).

Αξίζει επίσης να δείτε την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου που χρονολογείται το 1300 και την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με μια σπάνιου τύπου αγιογραφία του Παντοκράτορα. Στο χωριό δίδαξε κατά τις περιοδείες του ο Κοσμάς ο Αιτωλός και οι κάτοικοι έκτισαν εικόνισμα στη θέση Καρυά (θέση προφητείας). Το 1953 ανήγειραν βυζαντινό ιερό ναό.

Γιάννης Σεφεριάδης / tanea.gr